Redactie Inspiratie 15 apr 2017, 11:00

Leestijd: 5 minuten

Culy legt uit… Wat is kosjer eten?

Als je mensen te eten krijgt die kosjer eten (ook wel koosjer of kosher geschreven), kan dat voor de nodige onzekerheid zorgen. Want wat mag je nu wel en wat mag je niet serveren?

Als je googlet op kosjer koken, word je overladen met een tsunami aan informatie, maar dat maakt het er niet per se duidelijker op. Sommige dieren zijn verboden, maar ook E-nummers kunnen niet kosjer zijn en zelfs bepaalde combinaties van voedsel zijn strikt verboden. Hieronder proberen wij voor jou de zaken te verhelderen zodat je straks met gemak een kosjer dinertje op tafel zet.

Kosjer eten vs. kosjer style

Allereerst moet je weten dat er een verschil is tussen ‘kosjer zijn’ en ‘kosjer style’ eten. Mensen die echt kosjer zijn kunnen in Nederland eigenlijk bijna niet buiten de deur eten, omdat de regels zo streng zijn dat bijna niemand daaraan kan voldoen.

Om te beginnen moet je twee serviezen hebben, en twee sets bestek, één voor melkproducten en één voor vleesproducten. Sommige Joden hebben zelfs twee keukens. Vlees mag alleen bij een kosjere slager gekocht worden. Mensen die echt kosjer eten (strikt kosjer of ook wel glatt kosjer genoemd) kunnen dus alleen bij elkaar eten, en niet zo gemakkelijk bij niet-Joden. En dat is ook precies de bedoeling van deze strikte spijswetten: het tegengaan van assimilatie. Want eten is de ultieme vorm van bonding en samenkomen.

Daarin is het Jodendom niet uniek; ook de Islam hanteert duidelijke en strikte spijswetten die met de term ‘halal’ worden aangeduid.

Kosjer eten en Halal eten lijken in veel opzichten op elkaar. Varkensvlees is in beide godsdiensten verboden. Bloed eten, ook als het nog in het vlees zit, is ook uit den boze. Het slachten gebeurt ritueel en er is toezicht op de gezondheid van het dier alvorens het geslacht wordt. En zo zijn er nog veel meer overeenkomsten.

Dat betekent echter niet dat je een Jood een stukje halal vlees mag voor zetten en een moslim een stuk kosjer vlees mag serveren. Ook dat is verboden. Wat jammer is, maar dat is weer een ander onderwerp…

Spijswetten light

In Nederland zijn veel Joden die kosjer style eten, dat is eigenlijk een ‘light versie’ van de spijswetten. Het wordt door orthodoxe joden soms afgedaan als ‘fake’, maar voor hen die een liberale vorm van het geloof aanhangen zijn onderstaande regels ‘kosjer’ genoeg.

Landdieren: Een dier is kosjer wanneer het gespleten hoeven heeft én zijn eten herkauwt. Varkens, konijnen, beren, honden, katten, kamelen en paarden zijn niet kosjer. Maar geiten, schapen, koeien en herten wel.
Vogels: Kippen, kalkoenen, eenden en ganzen zijn wél kosjer.
Vissen: Serveer geen vissen die geen schubben hebben (denk aan zwaardvis en paling) en geen schaal- en schelpdieren (dus geen garnalen, kreeft, mosselen, coquilles of krab). Wat wel? Alle vissen met vinnen schubben, zoals zalm, tonijn, tong, makreel, enzovoorts.
Zoogdieren die in het water leven zijn niet kosjer. Dus we serveren geen dolfijn. Dat scheelt.
Alle overige dieren zoals reptielen, amfibieën, wormen en insecten (tegenwoordig haal je die zelfs bij de Jumbo uit het schap) zijn niet kosjer.

Vlees en melk

Als je je volledig houdt aan bovenstaande voorschriften kun je ook nog nat gaan op de combinatie vlees en melk. Niet iedereen die kosjer style eet houdt zich aan deze wet, maar je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen: melk en vlees wordt niet samen gegeten.

De reden daarvoor is duister, maar in de torah staat een passage waarin staat dat het bokje niet in de melk van zijn moeder gekookt mag worden. Meer staat er niet. Rabbijnen en talmoedgeleerden hebben op basis van dit cryptische voorschrift bepaald dat je een stuk vlees niet in de melk van zijn moeder mag eten.

Dat betekent in de praktijk dus geen geraspte kaas over een pasta bolognese schaven, maar ook, bak geen biefstuk in roomboter, maar neem bijvoorbeeld olijfolie of kokosolie om in te bakken.

Adresjes

Voor diegene die de full experience willen: er bestaat een lijst van kosjer eten. Die lijst met producten verschilt per land; hier vind je de lijst voor Nederland.

Er is in Nederland maar één kosjere slager, die zit in Amsterdam: Slagerij Marcus aan de Waalstraat 17. Diepgevroren vlees en andere kosjere producten in speciale schappen vind je bij Joodse winkels, zoals bijvoorbeeld Mouwes kosjere delicatessen en Rimon deli, beide in de Amsterdamse Kastelenstraat. Maar ook grotere supermarkten, zoals Jumbo en Albert Heijn, verkopen Joodse producten.

Op safe

We hopen dat je na het lezen van dit stuk iets meer duidelijkheid hebt over kosjer (style) koken. Mocht je het toch niet aan durven om thuis kosjer te koken, dan tippen wij graag een aantal goede kosjere restaurants in Amsterdam.

Veel ligt in of rondom de Kastelenstraat, dé Amsterdamse buurt waar Joden uit het hele land naartoe komen voor hun boodschappen. Er is zelfs een pizzeria die kosjere pizza’s bij je komt afleveren! Dan speel je in ieder geval op safe…

Israelisch eten bij Ha Carmel, Amsterdamseweg 224, Amsterdam

Broodjeszaak Sal Meijer (recent heropend op een nieuwe locatie), Buitenveldertselaan 114, Amsterdam

Pizza&Co: 16 soorten pizza’s, rogalach, boreka’s, frietjes en soep. Voornamelijk om mee te nemen, maar er zijn ook wat plekken om te zitten en het daar op te eten, Kastelenstraat 105A, Amsterdam.

H’Baron: veel vlees, en hier kun je echt een beetje op sjiek, Kastelenstraat 110, Amsterdam.

Grand Café Rimon: vlees/mediterraans, Kastelenstraat 65.

Hot salt beef sandwich with salt pickles and a Fanta

A post shared by Ian Guffy (@ian.guffy) on Sep 6, 2015 at 8:53am PDT